Pas met de bouw van een kerk (1795) en school (1808) was sprake van een eerste aanzet tot een bescheiden dorpskern. Nog in het midden van de negentiende eeuw telde Zieuwent weliswaar ongeveer tweehonderd huizen en boerderijen, maar daarvan lagen er slechts dertien in de kom (“het Hoenderboom”). Na 1900 zette de bescheiden kernvorming zich langzaam voort. De nieuwe bebouwing concentreerde zich vooral langs de weg van Lichtenvoorde naar Ruurlo. Ook langs de Harreveldseweg en de Zegendijk verrees enige lintbebouwing. Binnen de kom herinneren enkele boerderijen en het pand van de Welkoop nog aan de agrarische oorsprong van het dorp. De 19de-eeuwse school werd na de Tweede Wereldoorlog verbouwd tot R.K. Parochiehuis. De eerste meer planmatige uitbreidingen kwamen pas na de Tweede Wereldoorlog tot stand. Belangrijkste gebouw van Zieuwent is het markante kerkgebouw de Werenfriduskerk. In 1842 werd een nieuw, zogenaamd waterstaatskerkje gebouwd, dat echter al in 1898-1899 werd vervangen door een huidige kerk in neogotische stijl. In het hart van het dorp domineert het kerkgebouw de omgeving.
Centraal in het dorp achter en tegenover de kerk bevindt zich veel en waardevol groen. Ten noorden van de kerk bevinden zich de meeste voorzieningen (school, horeca etc) terwijl aan de zijkant enkele winkelpanden (bakker, slager, supermarkt, etc) aanwezig zijn. Het dorpsgebied wordt gevormd door de Harreveldseweg en de Zegendijk met daartussen de gevormde bebouwing.
De planmatige woningbouw heeft voornamelijk plaatsgevonden in een cluster, ten noordwesten van de kern, die begrensd wordt door de Werenfriedstraat. Aan de oostzijde vormt de Haare met aanliggende bebouwing een nieuwe woonbuurt. Het laatste grote woningbouwgebied is gelegen in het zuidwestelijk deel van de kern (De Steege, Anton Mollenmanshof). Deze wijk is in 2004/2005 opgeleverd, waardoor er al een behoorlijk aantal jaren geen grote wijkontwikkeling is opgeleverd.
Recente ontwikkeling & aanbod woningbouw
Het meest recent (2012) is het bouwplan Bongers opgeleverd. Hiernaast wordt het plan Boerenbond ontwikkeld. Hier zijn 14 woningen (2-1 kappers, 2*3 rijwoningen en 5 appartementen) mogelijk gemaakt. Na de zomer kan gestart worden met de uitvoering van dit plan. In de bestaande voorraad in Zieuwent staan op dit moment 6 woningen te koop, waarvan slechts 1 woning in het goedkope segment en 3 woningen in het buitengebied staan. Het bestaande aanbod bestempelen we als beperkt en voorziet niet in de actuele vraag.
Landschapsbeeld & wonen
Zieuwent ligt in een kampenlandschap dat bestaat uit een kleinschalige afwisseling van open- en beslotenheid met concentraties van bebouwing in buurtschapjes op kruisingen van kronkelende wegen over de randen van de eenmansessen. De eenmansessen liggen bol in het land, soms met beplanting op aangrenzende steilranden. De weides tussen de ruggen vormen de brongebieden voor de bovenloopbeekjes die ten noordwesten in de Baakse Beek en de Veengoot uitkomen. Vroeger was dit kampenlandschap kleinschalig(er) en besloten. De beplantingen zijn geruimd in de tijd van Ruilverkaveling Zieuwent-Harreveld. Slechts enkele houtwalfragmenten en solitairen werden gespaard en in de lagere delen op de overgang naar de ontginningen staan hier en daar nog elzensingels langs sloten. Vanaf 1993 werd rondom Zieuwent een nieuw kerkepadennetwerk aangelegd, waarbij zowel oude paden in ere werden hersteld als geheel nieuwe paden werden aangelegd. De nieuwe paden werden zoveel mogelijk langs kavelgrenzen en bestaande beplantingen aangelegd. Ten noorden van Zieuwent liggen de broekgebieden. De gebieden zijn heringericht met een rationaal patroon van haaks op elkaar staande nieuwe ontsluitingswegen en ontwateringssloten.
Aan het gebied direct ten noorden van Zieuwent kennen we hogere landschappelijke waarden toe dan de andere grond direct rondom Zieuwent. Verder liggen buiten de bebouwde omgeving van Zieuwent niet direct hoge landschappelijke waarden. Vanuit zorgvuldig ruimtegebruik zoeken we desalniettemin eerst naar inbreidingslocaties. Omdat de kern Zieuwent groter is dan de andere kleine kernen, liggen hier ook meer kansen voor inbreidingslocaties en herbestemming winkelpanden.
Structuurkaart & strategie
Op de visiekaart staat het ruimtelijk structuurbeeld voor Zieuwent. Samen hebben we een ruim overzicht gemaakt van denkbare woningbouwlocaties in Zieuwent. Op basis van het landschapsbeeld en de leefbaarheidsthermometer kiezen we een locatiestrategie voor de komende jaren.
We lichten de strategie onderstaand toe:
- Realisatie plan Boerenbond
Na de zomer start het bouwrijp maken van het plan de Boerenbond en de verkoop van de 2-1 kapper en 2*3 rijwoningen. Inmiddels er een provinciale subsidie verkregen voor herbestemming van het oude Welkoop gebouw. Er wordt snel gestart met de uitvoering. - Inbreidingslocaties aan o.a.Dorpsstraat Zieuwent
Zieuwent heeft nog veel voorzieningen die nagenoeg allemaal gesitueerd zijn aan de Dorpsstraat. Het valt niet uit te sluiten dat de komende jaren panden leeg komen te staan en om een herbestemming vragen. Een herbestemming naar wonen is dan een goede mogelijkheid. Gedurende het partipatieproces hebben zich geen inbreidingslocaties gemeld. Het valt niet uit te sluiten dat dit alsnog gebeurt. Het is goed om hier op te anticiperen en een gedeelte van de woonbehoefte in te (laten) vullen met een herbestemming. Een actueel voorbeeld is bijvoorbeeld het leegstaande pand aan de Dorpsstraat 21 (voormalige pand deurenzaak). Aan de Dorpsstraat hebben we twee kansrijke gebieden aangeduid voor een herbestemming naar wonen. In deze zones zijn op dit moment de meeste niet woonfuncties te vinden. Het initiatief voor ontwikkelingen ligt bij de eigenaren van de panden. Vanzelfsprekend kan het zo zijn dat zo’n ontwikkeling nooit aan de orde is en op andere een plek juist wel. Wij hebben een positieve grondhouding (ja mits), waarbij we de Uitnodigingskaart gebruiken (zie pagina 80). - Dorpslint bebouwing zuidkant Dorpsstraat
Aan de zuidkant van de Dorpsstraat en De Steege liggen enkele open terreinen in het lint van de straten. In beginsel hebben inbreidingslocaties de voorkeur voor realisatie van nieuwbouw. Mocht er echter behoefte zijn en er geen inbreidingslocatie(s) voorhanden zijn, dan is het stedenbouwkundig afronden van dorpslinten kansrijk. Het initiatief voor ontwikkelingen ligt bij de eigenaren. De gemeente heeft een positieve grondhouding (ja mits), waarbij gebruikt wordt gemaakt van de uitnodigingskaart op pagina 80. - Zoekgebied landschappelijk wonen omgeving Werenfriedstraat
Uit participatieproces met inwoners is naar voren gekomen dat er onvoldoende kansen/locaties (op korte termijn) waren om de woningbouwopgave op korte termijn in te vullen voor Zieuwent. Er hebben zich geen initiatiefnemers gemeld voor een inbreidingslocaties. Realisatie van een woondroebel is opzich zelf ook mogelijk in Zieuwent, echter er hebben zich geen initiatiefnemers gemeld voor realisatie van een woondroebel op een (voormalige) agrarische locatie. Op dit moment is het dus nog (te) onzeker om te zeggen of realisatie van een inbreidingslocatie(s) periode (0-2 jaar) haalbaar is. De locatie omgeving Werenfriedstraat stond in de conceptvisie als optie voor de lange termijn. Dit gebied is nu aangewezen als een kansrijk gebied voor “landschappelijk wonen”. Het gaat om een groot gebied waarbinnen een passende locatie (s) gezocht kan worden voor woningbouw. Wel is van belang om wonen samen te laten gaan met versterking van het land- schap. Het gebied zou kunnen worden vormgeven als recreatief/landschappelijk uitloop gebied van het dorp waarbinnen de woningen een natuurlijk positie krijgen. Mocht er geen zicht ontstaan op realisatie van andere initiatieven, dan wordt ingezet op realisatie van dit gebied. Dorpsbelangen en de directe omgeving worden op een participatieve wijze betrokken bij het haalbaarheidsonderzoek en het maken van de stedenbouwkundige verkavelingen. - Onderzoek kansrijke plekken tiny-houses
De Dbo Zieuwent heeft het initiatief genomen om een pilotproject te realiseren met tijdelijke woningen. Er wordt gezocht naar een geschikte plek voor tiny-houses en de haalbaarheid wordt onderzocht. Belangrijk is in ieder geval dat de plek gelegen is in de bebouwde omgeving (vanwege o.a. de tijdelijke afwijking) en direct is gelegen aan een bestaande straat. Dit enerzijds vanuit het straatbeeld (bouwen in een lint) en anderzijds om niet te veel kosten te maken aan openbare voorzieningen. Aan de Dorpsstraat/ Zegendijk liggen wel enkele onbebouwde gronden die mogelijk geschikt zijn voor tiny-houses, enkele denkbare plekken zijn globaal aangeduid op de kaart. Het initiatief voor realisatie van de tiny-houses ligt bij Dorpsbelang Zieuwent. De gemeente faciliteert. - Maatschappelijke herbestemming pastorie Zieuwent
De pastorie in Zieuwent staat al enkele jaren leeg. Herbestemming van dit gebouw op zo’n markante plek is belangrijk. Er wordt al een tijd gesproken over een herbestemming naar een maatschappelijke woonzorgfunctie. Gezien de historie en ligging van het gebouw is een herbestemming naar een maatschappelijke/publieke functie belangrijk. De gemeente faciliteert passende initiatieven en stimuleert waar mogelijk.
Conclusies en lange termijn opties
Voor Vragender hebben we een breed scala aan mogelijkheden in beeld gebracht voor woningbouw, waarbij er nog wel enige onzekerheid is over de uitkomst van de gekozen strategie. Wel zijn er voldoende locaties voorhanden, zodat we goed en snel kunnen schakelen, zodanig dat we op korte en lange termijn ruimschoots kunnen voorzien in de actuele behoefte en de behoefte lange termijn. Mocht op korte termijn bijvoorbeeld (alsnog) een inbreidingslocatie gerealiseerd kunnen worden, dan zou de locatie Werenfriedstraat alsnog op de lange termijn gerealiseerd kunnen worden.
Omgeving Waareise
Dit gebied (aan de Waareise) bestaat op dit moment uit een combinatie van extensieve functies. Gedeeltelijk is het terrein in gebruik als schoolterrein, gebouw ten behoeve stichting Kerkenpaden, speelterrein (o.a. functie voor kermis) en een terrein wat hoort bij het Source Center en in het verleden werd gebruikt voor boerengolf. Dergelijke open gebieden met groen zijn waardevol voor het dorp. In de concept verkenning waren de kansen omschreven om dit gebied op te waarderen naar een hoogwaardig groen recreatiepark. Het idee was om een gebiedsvisie/vlekkenplan te maken voor de gehele locatie samen met Zieuwents Belang, omwonenden en andere partijen. Bij de gebiedsvisie/vlekkenplan was uitgangspunt dat slechts een klein gedeelte beschikbaar wordt voor bebouwing, zodanig dat het beeld ontstaat van een park met daarin bebouwing. Veel omwonenden/inwoners vanuit Zieuwent hebben opmerkingen gemaakt over een mogelijke verandering van dit gebied.
Er wordt veel waarde gehecht aan de bestaande functies en de groene plek in het dorp. In de ruimtelijke verkenning was reeds opgenomen dat het bebouwen van onbebouwde terrein in een kern (zoals speelterrein, sportterreinen etc) nadrukkelijk niet het doel is. Alleen in gevallen dat een terrein geen functie meer heeft en/of de functie dreigt te vervallen, kan een gedeeltelijk herbestemming aan de orde zijn. Op dit moment is een herontwikkeling van omgeving Waareise dan ook niet meer in beeld en vormt het geen onderdeel van de strategie voor Zieuwent. Mocht in de toekomst het terrein minder een functie krijgen voor het dorp (bijvoorbeeld als er ontwikkelingen zijn met betrekking tot het school en het schoolplein) dan zou er een gebiedsvisie gemaakt kunnen worden waarbij verschillende functies zoals sport/speelvoorzieningen, recreatieve functies en woonzorgfuncties in een parkachtige omgeving een plek krijgen.
